Khi trời nóng, mọi người thường nghĩ đến chuyện bật quạt, nhưng có một thực tế là vào ngày nắng nóng, càng bật quạt to bạn càng thấy oi bức, tại sao lại như vậy?
Trong những ngày hè, nhu cầu sử dụng quạt điện giúp làm mát cơ thể càng tăng cao. Tuy nhiên, việc bật quạt to không phải lúc nào cũng mang lại hiệu quả như mong muốn, thậm chí có thể làm tăng cảm giác nóng bức, khó chịu hơn so với lúc không bật quạt.
Tại sao ngày nắng nóng càng bật quạt to càng nóng bức?
Quạt điện hoạt động bằng cách thổi không khí xung quanh, tạo ra luồng gió lưu thông. Khi quạt thổi gió, nó giúp mồ hôi trên da bay hơi, qua đó làm giảm nhiệt độ cơ thể và mang lại cảm giác mát mẻ. Tuy nhiên, trong một số điều kiện, quạt có thể không mang lại hiệu quả làm mát như mong muốn.
Dưới đây là những lý do giải thích tại sao ngày nắng nóng càng bật quạt to càng nóng bức.
Hiệu ứng đối lưu nhiệt
Khi bật quạt to, tốc độ gió tăng lên đáng kể. Trong những ngày nóng bức, không khí xung quanh thường có nhiệt độ cao. Quạt thổi không khí nóng từ các bề mặt như sàn nhà, tường và đồ đạc vào người, làm tăng cảm giác nóng bức. Hiệu ứng đối lưu nhiệt này khiến nhiệt độ cảm nhận trên da có thể tăng lên, đặc biệt khi không khí trong phòng đã nóng.
Giáo sư Ollie Jay, nhà khoa học sức khỏe, nhà nghiên cứu ở Đại học Sydney, Australia, cho biết: “Đó là cơ chế hoạt động của lò nướng. Một con gà trong lò nướng sẽ chín nhanh hơn khi bạn bật quạt, vì đối lưu khiến nhiệt độ tăng nhanh hơn".
Quạt điện khi hoạt động với công suất cao sẽ tạo ra luồng gió mạnh, khiến không khí trong phòng bị khuấy động. Nếu căn phòng có nhiệt độ cao, luồng gió mạnh này sẽ thổi trực tiếp không khí nóng vào cơ thể người dùng, làm tăng cảm giác nóng thay vì giảm nhiệt. Đó là lý do tại sao ngày nắng nóng càng bật quạt to càng nóng bức.
Cơ thể mất nước nhanh hơn
Việc bật quạt to làm tăng tốc độ bay hơi mồ hôi trên da. Mặc dù điều này có thể tạo cảm giác mát mẻ tạm thời, nó cũng gây mất nước nhanh hơn. Khi cơ thể mất nước nhiều, bạn sẽ cảm thấy khát và mệt mỏi hơn, dẫn đến cảm giác nóng bức và khó chịu.
Cơ thể con người điều chỉnh nhiệt độ bằng cách đổ mồ hôi. Mồ hôi bay hơi giúp làm mát cơ thể. Tuy nhiên, nếu quá trình này diễn ra quá nhanh, cơ thể sẽ mất nước và muối khoáng nhanh hơn, gây ra cảm giác mệt mỏi, khát nước và thậm chí là suy nhược. Điều này lý giải tại sao ngày nắng nóng càng bật quạt to càng nóng bức.
Không khí khô hơn
Quạt thổi mạnh có thể làm khô không khí trong phòng. Không khí khô làm cho mồ hôi bay hơi nhanh hơn, nhưng cũng làm khô da và đường hô hấp, gây ra cảm giác khó chịu. Đặc biệt trong môi trường vốn đã khô, quạt có thể làm tình trạng này tồi tệ hơn, khiến bạn cảm thấy nóng bức hơn.
Không khí khô còn làm mất hơi nước ở niêm mạc mũi và họng, dẫn đến cảm giác khô rát và khó chịu. Đặc biệt vào ban đêm, khi quạt hoạt động liên tục, bạn có thể cảm thấy khó ngủ do không khí quá khô.
Bật quạt khi trời nóng và khô là một "combo" dập tắt cả hiệu ứng làm mát bằng cách bốc hơi nước của cơ thể. Kết quả là cơ thể bạn chỉ nóng lên chứ không hề mát đi.
Tổ chức Y tế Thế giới khuyến cáo rằng khi nhiệt độ ngoài trời vượt quá 35 độ C và độ ẩm đạt tới ngưỡng 100%, việc bật quạt có thể khiến bạn thấy nóng hơn. Khi không khí rất nóng và khô, thân nhiệt bạn đã tăng đến ngưỡng 38 độ C, quạt có thể làm tăng nguy cơ sốc nhiệt.
Không giảm được nhiệt độ không khí
Quạt không làm giảm nhiệt độ không khí trong phòng mà chỉ tạo luồng gió luân chuyển. Trong những ngày cực kỳ nóng, nhiệt độ không khí cao làm cho quạt thổi ra không khí nóng, không giúp làm mát mà còn làm cho nhiệt độ cảm nhận tăng lên.
Nếu căn phòng bị bịt kín và không có sự thông gió, nhiệt độ không khí sẽ tăng lên do sự khuếch tán nhiệt từ các nguồn nhiệt khác nhau như đèn, thiết bị điện tử và cả cơ thể con người. Quạt chỉ thổi không khí nóng xung quanh mà không giảm được nhiệt độ chung của phòng.
Mẹo sử dụng quạt hiệu quả
Để khai thác hiệu quả tác dụng làm mát của quạt điện, bạn có thể tham khảo những giải pháp sau:
Kết hợp với các phương pháp làm mát khác
Việc kết hợp quạt cùng với điều hòa hoặc máy làm mát không khí có thể giúp tăng hiệu quả làm mát. Quạt sẽ giúp luân chuyển không khí mát từ điều hòa hoặc máy làm mát, phân phối đều trong phòng. Sự kết hợp này giúp tiết kiệm điện năng vì quạt sẽ đưa không khí mát ra khắp phòng, giảm bớt công suất hoạt động của điều hòa.
Bạn cũng có thể đặt một bát nước lạnh hoặc đá trước quạt để không khí thổi ra mát hơn.
Đặt quạt ở vị trí thích hợp
Nên đặt quạt gần cửa sổ hoặc cửa ra vào để đẩy không khí nóng ra ngoài và hút không khí mát vào trong phòng. Tránh đặt quạt ở những nơi có nhiều đồ đạc cản trở luồng gió.
Khi đặt quạt ở vị trí thích hợp, bạn có thể tận dụng luồng gió tự nhiên để làm mát không khí trong phòng. Đặc biệt vào ban đêm, khi nhiệt độ bên ngoài hạ xuống, chiếc quạt đặt gần cửa sổ mở sẽ giúp hút không khí mát vào trong phòng.
Sử dụng quạt ở tốc độ vừa phải
Thay vì bật quạt to hết mức, hãy điều chỉnh quạt ở tốc độ vừa phải để tạo luồng gió nhẹ nhàng, đủ để làm mát mà không làm khô không khí quá mức.
Tốc độ quạt vừa phải sẽ giúp tạo cảm giác dễ chịu mà không gây mất nước quá nhanh cho cơ thể. Bạn cũng có thể sử dụng quạt xoay để luồng gió được phân bố đều hơn trong phòng.
Tăng độ ẩm trong phòng
Đặt một chậu nước hoặc máy tạo độ ẩm trong phòng để giữ không khí không bị quá khô. Điều này sẽ giúp bạn cảm thấy dễ chịu hơn khi sử dụng quạt.
Độ ẩm trong phòng được duy trì ở mức thích hợp sẽ giúp làn da và hệ hô hấp của bạn không bị khô rát. Đặc biệt, vào ban đêm, độ ẩm cao sẽ giúp bạn có giấc ngủ sâu và ngon hơn.
Uống đủ nước
Đảm bảo uống đủ nước để cơ thể không bị mất nước trong những ngày nắng nóng. Việc duy trì độ ẩm cơ thể sẽ giúp bạn cảm thấy mát mẻ và dễ chịu hơn khi sử dụng quạt.
Việc uống đủ nước còn giúp cơ thể điều hòa nhiệt độ tốt hơn, giảm nguy cơ say nắng và mệt mỏi do mất nước. Bạn có thể uống nước lọc, nước trái cây hoặc các loại nước giải khát không đường để bù đắp lượng nước mất đi.